Jak wzbudzić i podtrzymać w sobie motywację?

7 stycznia 2019 | Autor: Magdalena Zysiak

Jak wzbudzić i podtrzymać w sobie motywację?

Każdy z nas ma jakiś poziom motywacji do tego, aby pracować, realizować swoje cele, zapisać się na terapię, wykonywać różne zadania. Każdemu może zdarzyć się, że ten poziom motywacji spadnie. Powodów takiego stanu jest tyle ile ludzi, bo każdy ma inny zespół motywatorów, które mobilizują do pracy z większym zaangażowaniem. Jest to normalne i naturalne. Motywacja działa tak jak ognisko. Jeśli nie będziemy dorzucać drewna – zgaśnie. Musimy stale zasilać swoją energię i energię osób, z którymi przyjdzie nam pracować. Inaczej płomień, który kiedyś był ogromny, w końcu może zacząć przygasać.

Problem ten jest widoczny na poziomie jednostek (np. postanowienia noworoczne) jak i na poziomie firm – z punktu widzenia działów personalnych. W 2010 roku Pracuj.pl i Interaktywny Instytut Badań Rynkowych przeprowadzili badanie pt. „Wyzwania HR w 2011 r.”, w którym między innymi pytano o to jakie najważniejsze wyzwania staną przed pracownikami działów personalnych w 2011 r. 51% osób badanych odpowiedziało, że utrzymanie motywacji i efektywność pracowników, 49% motywowanie i rozwój kadr, aby chcieli związać się z firmą na dłużej.

Czym jest motywacja? Co motywuje Ciebie?

Termin motywacja odnosi się do opisu wszelkich mechanizmów odpowiedzialnych za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie zachowania.

W gabinecie terapeutycznym spotykam się czasami z tym, że osoby chcą zmusić się do robienia rzeczy, ponieważ uważają, że powinny je zrobić. Mając takie nastawienie trudno o rzeczywiste zaangażowanie. Napięcie i presja z tym związane bywają tak silne, że w rezultacie uniemożliwiają jakiekolwiek działanie. Weźmy najprostszy przykład – osoba mówi sobie „muszę trzy razy w tygodniu posprzątać mieszkanie”. Za każdym razem, gdy ma się zabrać do tej czynności czuje napięcie, rozdrażnienie, że ma to zrobić. Wymaga od siebie realizacji tego zadania i jednocześnie odczuwa ogromną niechęć. Na sesji zastanawiamy się jaki jest rzeczywisty stosunek tej osoby do sprzątania. Czy to jest jej decyzja, że chce sprzątać trzy razy w tygodniu, czy może robi to, bo takie przyzwyczajenia wyniosła np. z domu rodzinnego. Może się okazać, że to jest ważne dla niej, żeby mieć czysto w domu, ale wystarczy jeśli będzie robiła to raz w tygodniu. Ważne, żeby sprawdziła, jakiego chce dokonać wyboru. Podjęcie decyzji, zamiast przymuszania się, wiąże się z wzięciem na siebie odpowiedzialności za wykonanie zadania. To z kolei zwiększa szansę utrzymania motywacji, a co za tym idzie realizacji celu.

Istnieją trzy siły motywujące ludzi:

KORZYŚCI

Na przykład: pieniądze, sukces materialny, kariera zawodowa, awans.

Każdy z nas potrzebuje zapewnić sobie pewien optymalny, dla każdego indywidualny, poziom korzyści. Dla kogoś może ważna być kariera. Student może zadowolić się stanowiskiem szeregowym, jednak dla pracownika z piętnastoletnim stażem takie stanowisko może nie dawać wystarczających korzyści i w związku z tym może on mieć mniejszą motywację do pracy.

WARTOŚCI

Na przykład: godne traktowanie przez szefa i firmę, potrzeba własnej wartości i godności; uczciwość, rzetelność, sprawiedliwość, odwaga, lojalność, solidarność, dobroć, odpowiedzialność, prawdomówność, wielkoduszność, patriotyzm, tolerancja, bezstronność, profesjonalizm.

Potrzebujemy pozostawać w zgodzie z wartościami na pewnym minimalnym poziomie. Wartości to wzorce zachowań nieprzynoszące korzyści osobistych. Godne zachowanie przynosi samoistną nagrodę w postaci „wewnętrznej satysfakcji”. Na przykład: ktoś znajduje portfel i oddaje go, bo uczciwość jest dla niego wartością, a nie zyskanie pieniędzy (wówczas byłaby to motywacja związana z zyskaniem korzyści). Po zaspokojeniu potrzeby związanej z wartościami, stale jest ona aktywna i wpływa na zachowanie. Innymi słowy nie zdarza się by komuś było dość wartości, którą wyznaje.

 STRACH

Na przykład: obawa przed karą za zachowanie zgodne z osobiście cenioną wartością, komplementowanie szefa z obawy przed utratą pracy, przyznanie się do błędu z obawy, że wyjdzie on kiedyś na jaw.

Motywacja oparta na strachu polega więc na  przestrzeganiu zasad i norm z lęku przed karą, a nie
z przekonania do stojących za nimi wartościami.

Coraz częściej okazuje się, że najmniej skutecznym motywatorem jest dla ludzi strach a najbardziej, po zapewnieniu optymalnego dla danej osoby poziomu korzyści, wartości.

Świetną ilustracją znaczenia wartości jako czynnika motywującego do podejmowania działań stanowi następujący eksperyment przeprowadzony w Niemczech: uczestnikami badania byli ludzie trwale bezrobotni, szukający pracy i chętni do jej podjęcia (ok. 30 osób). Zaproponowano im pracę za bardzo duże wynagrodzenie. Praca wyglądała tak, że pracownik szedł zawsze z laborantem do pracy i z pracy nie spotykając się po drodze z żadną osobą/innym pracownikiem, pracował indywidualnie. Praca polegała na wykopaniu dołu i zakopaniu tego samego dołu wg. określonego rysunku. Z braku sensu pracy żadna z tych 30 osób nie dotrwała do końca eksperymentu, mimo wysokich zarobków. Potem przeprowadzono badanie w grupie kontrolnej. Różnica polegała tylko na tym, że pracowano w dwójkach lub trójkach (mieli zapewnione towarzystwo) i wszyscy dotrwali do końca badania.  Okazało się więc, że jeśli praca ma sens lub istnieje w niej możliwość współpracy, to ludzie byli chętni do pracy.

Jak utrzymasz motywację aby zrealizować cele w nowym roku?

– wyznaczaj cele zgodnie z regułą SMART

S  (specific) – szczegółowy

Sformułowany jednoznacznie, tak aby jego zrozumienie nie stanowiło problemu

M  (measurable) – mierzalny

Określony tak, by można było liczbowo wyrazić stopień realizacji celu lub przynajmniej umożliwić jednoznaczną „sprawdzalność” jego realizacji

A  (achievable) – osiągalny

Taki, w który dana osoba wierzy, że jest dla niej możliwy do realizacji i stanowi wyzwanie, a nie wywołuje wysoki poziom stresu

R  (relevant) – istotny

Cel powinien być ważnym krokiem naprzód, jednocześnie musi stanowić określoną wartość dla osoby, która będzie go realizować

T  (time-bound) – terminowy

Cel powinien mieć określony dokładny czas, do którego dana osoba zamierza go osiągnąć

Przykłady celów zgodnych z regułą SMART:

Zamiast pisać rzucić palenie, napisz: Rzucę palenie do 30.01

Zamiast – Jazda na rowerze – raz w tygodniu przez 30 min. jeżdżę na rowerze.

 – stosuj metodę małych kroków

Miałam kiedyś klienta, który w swoich celach miał m.in. taki, który dotyczył nauki języka obcego. Tego celu nie realizował, usprawiedliwiał się brakiem czasu. Jednocześnie był niezadowolony, że tego nie robi, miał poczucie, że ciągle wisi nad nim ten cel. Zadałam mu wtedy pytanie: od czego miałby zacząć, żeby mógł uczyć się języka? Pierwszym krokiem byłoby przejrzenie stron internetowych szkół językowych. Co zrobiłby dalej, gdyby to się udało? Drugi krok mogłoby stanowić zorientowanie się w cenach. Trzeci – wykonanie telefonu do interesującej go szkoły
i umówienie się na spotkanie. Czwartym – rozmowa z lektorem o oczekiwaniach. Piątym – zapisanie się na kurs. Szóstym zaś rozpoczęcie nauki – oczywiście z dalszym wykorzystaniem opisywanej metody.

– mierz postępy

Na przykład poprzez skreślanie w kalendarzu zrobionych rzeczy, określanie procentowe realizacji celu.

– dołącz do grupy

 -To na przykład chodzenie na pływalnię z koleżanką zamiast samej.

– wyobraź sobie realizację celu

Może to być tło na pulpicie, zdjęcie, wyobrażanie sobie w głowie efektu końcowego.

– nagradzaj siebie

Nagroda to  zauważenie lub poczucie plusów związanych z podjęciem danego działania, na przykład jeśli pójdziesz na jogę, to poczujesz po niej mniejsze napięcie i spokój. Nagrodą może też być zrobienie czegoś konkretnego – wyjście gdzieś, zrobienie czegoś, co lubisz.

– ustal przeszkody i znajdź sposoby poradzenia sobie z nimi

Bywa tak, że pomimo stosowania różnych sposobów trudno nam uruchomić swoją motywację lub ją podtrzymać. Zdarza się, że sami, mniej lub bardziej świadomie, wpływamy na poziom swojej motywacji. Robimy to „za pomocą” naszego monologu wewnętrznego, a więc wewnętrznej rozmowy z samym sobą. Często jest ona motywatorem lub demotywatorem nawet przy nakreślaniu celu.

O pracy z monologiem wewnętrznym pisałam już w poprzednim artykule: Co się dzieje, gdy grzeczne dziewczynki nie złoszczą się?.

Kto może Cię wesprzeć?

Jeśli Twój problem dotyczy sposobu wyznaczania celów, określania motywatorów, wyboru sposobów mierzenia postępów czy ustalenia przeszkód i znalezienia sposób poradzenia sobie
z nimi, to pomoże Ci w tym coach.

Jeśli natomiast masz kłopot dotyczący braku wiary w siebie i swoje możliwości, często krytykujesz siebie, zmuszasz się do działań, to bardziej pomocny może okazać się psychoterapeuta lub trener umiejętności psychospołecznych.

Magdalena Zysiak

O autorze

Pracuję z dorosłymi. Specjalizuję się w pomocy osobom doświadczającym trudności w relacjach z bliskimi; żyjącym w ciągłym napięciu, stresie; cierpiącym z powodu niskiego poczucia własnej wartości; doświadczającym kryzysu w życiu osobistym, zawodowym (rozwód, śmierć, narodziny dziecka, utrata/zmiana pracy, rozstanie). Pracuję również z osobami, które często doświadczają lęku; mają nawracające problemy zdrowotne; doświadczają stanów depresyjnych; mają trudności w określeniu swoich potrzeb i celów oraz w ich realizacji.

KONTAKT

Ursynów

Al. Komisji Edukacji Narodowej 47 lok. 85
02-797 Warszawa Ośrodek Psychoteriapii Natolin (przy metrze Natolin, wejście między Santander a sklepem Żabka)